با کاملتر شدن فناوري عکاسي ديجيتال، کيفيت تصاوير ديجيتالي به مرتب بهبود پيدا کرده است؛ طوري که تعداد مگاپيکسلهاي تصاوير ديجيتالي دوربينهاي فعلي، ده تا بيست برابر دوربينهاي اوليه است.
اما روند افزايش وضوح تصوير و بالا رفتن تعداد مگاپيسکلها در حال توقف است. يکي از مديران شرکت Olympus در همايش تجاري PMA 2009 نظر جالبي ارائه کرد: «شرکتها در ساخت دوربينهاي آينده خود کمتر براي افزايش وضوح تصوير اقدام خواهند کرد، چرا که 12 مگاپيکسل استانداردي فراتر از حد معمول براي اغلب علاقمندان عکاسي است».
شايد ايجاد چنين تغييري به معني آماده شدن بازار اين حوزه، براي تحول بزرگ بعدي باشد که در آن، عکاسي وارد مرحله جديدي خواهد شد. شرکت Fuji film به اين تغيير بسيار اميدوار است و در حال حاضر روي فناوري کار ميکند که احتمالا صنعت عکاسي ديجيتال را متحول خواهد کرد؛ FinePix Real 3D نام فناوري جديد اين شرکت است.
اين فناوري شامل کارهاي عکاسي، چاپ و نمايش تصاوير سهبعدي ميشود. Real 3D هنوز در مراحل ابتدايي است و جاي زيادي براي پيشرفت دارد، اما با اين حال فوجيفيلم نمونه اوليه از دوربيني را که از اين فناوري بهره ميبرد، در نمايشگاههاي مختلف به نمايش گذاشته است.
کار روي سه بعد
فوجيفيلم پنج سال است که کار خود را روي سيستم Real 3D آغاز کرده است. اين شرکت روشي متفاوت براي رسيدن به تصاوير سهبعدي در پيش گرفته است.
معمولا کاربران براي ديدن تصاوير سهبعدي مجبورند از عينکهاي مخصوصي استفاده کنند و اين در حالي است که تکنيک Real 3D اين شرکت نيازي به عينکهاي مخصوص ندارد. عکاسان قادر خواهند بود تصاوير سهبعدي را در صفحه نمايش السيدي دوربينهاي برخوردار از فناوري Real 3D، بدون نياز به استفاده از عينک مخصوص مشاهده نمايند.
فناوري سهبعدي شرکت فوجي فيلم
اگر چه در فناوري Real 3D شرکت فوجيفيلم بايد دوربين، صفحه نمايش LCD و چاپگر سهبعدي باشند، اما در بيشتر اطلاعاتي که اين شرکت از تحقيقات خود منتشر کرده تنها به معرفي و نمايش دوربين سهبعدي بسنده کرده است. شکل 1 نمونه اوليه اين دوربين را نشان ميدهد.
اين دوربين سهبعدي از دو لنز Fuji کاملا مشابه استفاده ميکند (شکل 2) که هر کدام از آنها به حسگر تصويري جداگانه متصل شده است. اين دو لنز با زاويهاي نسبتاً متفاوت به صورت همزمان از سوژه عکس ميگيرند. هنگامي که اين تصاوير با هم ترکيب ميشوند، حالت سهبعدي در آنها ايجاد ميشود.
لنزها تقريبا به اندازه 6،3 سانتيمتر با هم فاصله دارند که برابر با فاصله بين چشمهاي انسان است. هر چشم تصويري نسبتاً متفاوت با چشم ديگر ميبيند و به همين دليل است که مغز انسان ميتواند محيط را سهبعدي تفسير کند. زماني که مغز تصاوير را ترکيب ميکند، ميتواند به تصاوير عمق داده و آنها را سهبعدي کند. اگر يک چشم خود را ببنديد، تشخيص عمق بسيار مشکل ميشود. ضمنا با پوشاندن يکي از لنزهاي دوربين جديد فوجي فيلم، ميتوان عکسهاي دوبعدي تهيه کرد.
در قلب اين دوربين سهبعدي چيپي به نام RP Processor 3D وجود دارد. (RP اختصار عبارت Real Photo و به معناي تصوير واقعي است). همانطور که در شکل 3 ميبينيد، پردازنده RP براي ايجاد تصاوير سهبعدي، تصاوير را از هر دو لنز گرفته و آنها را با هم ترکيب ميکند. اين پردازنده بايد مطمئن شود که دو تصوير گرفته شده از نظر فوکوس، ميزان زوم و ديافراگم با هم مطابقند. همچنين دو عکس بايد در فاصله حداکثر يکهزارم ثانيه گرفته شده باشند.
زماني که تصويري در صفحه نمايش السيدي اين دوربين نمايش داده نشود، شبيه صفحات السيدي معمولي ساير دوربينها خواهد بود: 2،8 اينچ با 230هزار پيکسل وضوح تصويري. اين صفحه نمايش ميتواند تصاوير دوبعدي را نيز نشان دهد. صفحه نمايش سهبعدي پشت دوربين از فناوري شبيه قاب عکس سهبعدي بهره ميبرد. قاب عکس سهبعدي، از ديگر محصولاتي است که فوجيفيلم در حال تحقيق روي آن است. جديدا اين شرکت نمونهاي اوليه از قاب عکس ديجيتالي به اندازه 8،4 اينچ و با وضوح 920 هزار پيکسل و بر پايه صفحات السيدي سهبعدي توليد کرده است.
در پشت پرده سيستم السيدي، فوجيفيلم از فناوري کنترل مسير نور استفاده کرده است که طي آن هر تصوير به يکي از چشمها تابانده ميشود. دو تصوير با سرعت 60 فريم در ثانيه به سرعت به جلو و عقب تغيير مکان ميدهند. اين تغيير آن چنان سريع اتفاق ميافتد که مغز متوجه آن نميشود و در حالي که هر چشم در حال مشاهده تصويري تقريبا متفاوت با چشم ديگر است، مغز آن دو تصوير را ترکيب کرده و حالت سهبعدي را تشخيص ميدهد. فوجيفيلم همچنين وجود طرحهايي براي سيستم چاپي مبتني بر فناوري سهبعدي را اعلام کرده است اما هنوز اطلاعات دقيقي در مورد نحوه چاپ سهبعدي منتشر نکرده است و فقط اعلام کرده که اين چاپ نياز به کاغذهاي مخصوص خواهد داشت.
کاربردهاي ديگر
نتايج کار تحقيق و توسعه فوجيفيلم روي دوربين دو لنزي خود منجر به خلق ايدههاي جالب براي استفادههايي ديگر از دو لنز شده است. براي مثال يک لنز ميتواند فيلمبرداري کرده و لنز ديگر همزمان عکاسي کند. ديگر ايدههاي جالب به شرح زير هستند:
• يک لنز، تصويري زوم شده را عکس بگيرد، در حالي که لنز ديگر تصويري بدون زوم را فيلمبرداري ميکند.
• يکي از لنزها تصوير را با جلوهاي خاص مانند Sepia عکسبرداري کرده و لنز ديگر همان عکس را بدون جلوه ميگيرد.
• هر يک از لنزها نيمي از صحنه را به صورت فوق عريض و حالت پاناروما عکس بگيرد و پردازنده RP در همان لحظه دو تصوير گرفته شده را با هم ترکيب کند.
نگاهي واقعبينانه به آينده سهبعدي
عکاسي ديجيتالي سهبعدي فناوري بسيار جالبي به نظر ميرسد، هر چند تاکنون ايدههاي فناوريهاي بسياري معرفي شده است که هيچگاه به مرحله توليد نرسيدهاند. کارشناسان اين حوزه نسبت به سرعت فراگيرشدن Real 3D يا فناوريهاي مشابه ديگر شرکتها چندان خوشبين نيستند.
آقاي Harry Wang يکي از مديران موسسه Parks Associates ميگويد: «زمان زيادي طول خواهد کشيد تا فناوري دوربينهاي سهبعدي بتواند همه معايب و دردسرها را پشت سرگذاشته و تجربه خوشايند و لذتبخش کار با دوربينهاي معمولي امروزي را براي کاربران فراهم کند. حدود 5 سال و شايد هم بيشتر لازم است تا اين فناوري کامل شده و به ثبات برسد و کاربران هم از عهده تامين هزينه خريد محصولات مرتبط برآيند.»
آقاي Chris Chute مدير بخش تحقيقات عکاسي موسسه IDC نيز زمان 10 سال را براي جا افتادن و ثبات اين فناوري برآورد ميکند: «به طور کلي فناوري سهبعدي چيزي است که شرکتهاي بسياري به دنبال افزودن آن به محصولات خود هستند. مطمئنا اين فناوري، نوآوري بعدي حوزه عکاسي ديجيتال است، اما هنوز فهرست بلند بالايي از سوالات در مورد اين فناوري وجود دارد که بايد به آنها پاسخ داده شود.»
غلبه بر چالشهاي پيش رو
فناوري سهبعدي در حال يافتن طرفداران ويژه خود به ويژه در حوزه فيلمهاي ويديويي است. اخيرا چند نمونه آگهي سهبعدي در بازي Super Bowl (فينال راگبي آمريکا) نمايش داده شد که البته تماشاي آنها نياز به عينکهاي مخصوص داشت. داشتن فناوري سهبعدي در عکاسي ديجيتال بدون نياز به استفاده از عينک کار دشواري است که پيادهسازي موفقيتآميز آن نياز به گذشت زمان دارد. در ادامه به برخي از چالشهاي پيش رو در اين خصوص ميپردازيم:
هزينههايي که به مصرفکنندگان تحميل ميشود: همانند ديگر فناوريهاي جديد، هزينه و قيمت تمام شده دوربينها و السيديهاي سهبعدي نقش مهمي در جذب کاربران دارد. طبق گفته آقاي Wang هزينه کلي و تمام شده اين دروبينها در حال حاضر و آينده نزديک، فراتر از حد انتظار کاربران خواهد بود.
سهولت استفاده: به نظر آقاي Chute، استفاده از عينک مخصوص براي مشاهده يک فيلم سهبعدي، براي کاربران جالب است اما جالبتر از آن ترغيب کاربران به عکاسي، مشاهده و چاپ تصاوير سهبعدي بدون هيچگونه پيچيدگي خاصي است. شرکتهاي فعال در اين زمينه بايد انجام اين کارها را بسيار آسان کنند؛ در غير اين صورت کاربران به دردسر خواهند افتاد و عطاي فناوري سهبعدي را به لقايش خواهند بخشيد.
وي در ادامه اضافه ميکند فروش محصولات مرتبط با اين فناوري نسبت به توليد و مصرف محصولاتي که براي آنها ايجاد شده کار سختتري است. براي اين کار نياز به يک راه حل آسان و جامع داريد، که تاکنون به غير از شرکت فوجيفيلم، هيچ شرکت ديگري روي اين مسئله کار نکرده است.
به اشتراک گذاردن فايل: تصاوير سهبعدي نياز به فرمتي متفاوت و مخصوص خود دارند. متاسفانه فوجيفيلم نيز جزئيات نهايي را در مورد فرمت جديد فايلهاي سهبعدي خود منتشر نکرده است. فرمت جديد، کار به اشتراک گذاري تصاوير را با دوستان و خانواده مشکل خواهد ساخت، در حالي که به اشتراک گذاشتن فايلهاي تصويري دوبعدي کاري آسان است. آقاي Wang ميگويد: «نميدانم به اشتراک گذاردن و تقسيم تصاوير با ديگران با ورود عکسهاي سهبعدي چگونه پيش خواهد رفت. اين کار نياز به مشارکت همگاني ديگر شرکتها دارد. آيا نوآوري شرکت فوجيفيلم، ديگر شرکتها مانند سرويسهاي ميزباني تصاوير و سازندگان چاپگرها را وادار خواهد کرد تا به اين چرخه بپيوندند؟»
هزينه تحقيقات: به نظر آقاي Chute در شرايط فعلي که اقتصاد جهاني متزلزل و ضعيف شده است، شرکتهاي عکاسي پول زيادي براي خرج تحقيقات ندارند. وي ادامه ميدهد که کامل و بينقص کردن تکنيکهاي عکاسي ديجيتال سهبعدي، فرآيندي بسيار پرهزينه خواهد بود و هم اکنون تمامي شرکتهاي حاضر در بازار عکاسي درگير مشکلات خاص خود هستند.
بازارهاي جديد سهبعدي
تصويربرداري سهبعدي امر جديدي نيست. چندين دهه است که شيوههاي متعدد ايجاد و خلق تصاوير و ويدئوهاي سهبعدي وجود دارد و اغلب نيز بينندگان را مجبور ميکنند تا از عينکهاي مخصوص استفاده کنند، اما در فناوري Real 3D تصاوير بدون عينک سهبعدي ديده خواهند شد.
کارشناسان عقيده دارند که تاثير تصويربرداري سهبعدي هم در بازارهاي کنوني و هم در بازارهاي آينده، روند کندي خواهد داشت.
به عنوان مثال آقاي Wang ميگويد: «در دههاي که پيش رو داريم، فناوري سهبعدي جزيي از زندگي ما خواهد شد اما نه در هر حوزه و مکاني. شخصا نسبت به اين موضوع کمي بدبين هستم اما هنوز تجربه تماشاي اولين فيلم سهبعدي را که در 14 سالگي و در کشور چين تماشا کردم به خاطر دارم. از آن موقع 20 سال گذشته و با اين وجود تعداد سينماهايي که در آمريکا به نمايش فيلمهاي سهبعدي ميپردازند چندان زياد نيست و هنوز هم مجبور به استفاده از آن عينکهاي زشت هستيم.»
سخن پاياني
با تمام مطالب فوق و رشد فنآوريهاي پيشرفته ميتوان گفت که دنياي عکاسي ديجيتال نيز، بسوي دنياي واقعي در حرکت است.